Trzy dosze – trzy różne typy psychofizyczne
Aby cieszyć się świetnym zdrowiem, należy według ajurwedy, uzyskać wewnętrzny balans. Nie jest to jednak proste, gdyż starohinduska medycyna nie daje nam na to jednej, uniwersalnej recepty. Wynika to z tego, iż każdy z nas jest innym typem psychofizycznym, tj. jesteśmy zbudowani z mieszanki różnych rodzajów energii w różnych proporcjach.
Trzy podstawowe typy energii biologicznej wyróżnione w ajurwedzie to vata, pitta i kapha, określane wspólnym mianem dosha. Jakiekolwiek ich zachwianie powoduje najróżniejsze dolegliwości naszego organizmu.
Ajurweda naucza, jak odzyskać równowagę energetyczną każdego z tych typów, jak zmodyfikować swoją dietę oraz styl życia, by odzyskać harmonię ciała i ducha, a tym samym wspaniale samopoczucie i niezawodne zdrowie. Odkrycie własnego typu
psychofizycznego pozwala na lepsze poznanie samego siebie, a także umożliwia wybranie właściwej drogi działania do poprawy swojej kondycji zdrowotnej.
Pierwszy typ, vata, to połączenie przestrzeni i powietrza, drugi, pitta- ognia i wody, kolejny, kapha- wody i ziemi. Na te trzy sposoby przejawia się energia w naszym organizmie w różnym nasileniu i kombinacjach, co za tym idzie w ajurwedzie wyróżnia się siedem typów ciala- typ gdzie przeważa Vata, Pitta lub Kapha, typy dwoiste, gdzie prawie po połowie występuje vata-pitta, vata-kapha, kapha-vata. Prawie niespotykanym przypadkiem jest występowanie wszystkich trzech rodzajów energii w takiej samej proporcji.
VATA
Osoby o dominującej doszy vata są aktywne, pełne energii, mają szybką przemianę materii, przez co są zazwyczaj szczupłe, o delikatnej budowie, suchej skórze i włosach, najczęściej o ciemnej karnacji i widocznych na ciele żyłach. Nie lubią zimna, szybko ich organizmy ulegają wychłodzeniu, marzną im stopy i ręce. Vata charakteryzuje osoby energiczne, bystre, zdolne i mające bogatą wyobraźnię, prowadzące nieregularny tryb życia, pobudliwe, chętne do zabawy, szybko chodzą i mówią. Łatwo się uczą, ale szybko zapominają, myślą chaotycznie, działają impulsywnie, cechuje ich zmienność nastroju i apetytu. Vata to suchość, ruch i zimno.
Osoby o tym typie psychofizycznym cierpią zazwyczaj na wysokie ciśnienie, bóle głowy, suchy kaszel, bóle garda, ucha, niepokój, arytmię serca, skurcze mięśni, bóle w krzyżu, zaparcia, wzdęcia, nerwice żołądka. W większości są to zaburzenia neurologiczne. Na brak równowagi Vaty wskazują takie zachowania jak uczucie ciągłego zmartwienia, zmęczenia, niemożności zrelaksowania się, trudności w zasypianiu, przesuszona, zwiotczała skóra, rozdwojone końcówki włosów, nieregularna dieta, wzdęcia, problemy z zapamiętywaniem, koncentracją.
Najważniejszym dla vaty jest uregulowanie swojego trybu życia, wprowadzenie rutynowych zachowań jak godziny spożywania posiłków, czas na sen i relaks. Najbardziej sytym posiłkiem powinien być lunch, natomiast śniadanie i obiad lżejsze. Ważna jest ochrona przed zimnem, nie narażanie organizmu na wychłodzenie, także regularne usuwanie amy i zapobieganie jej powstawaniu np. dzięki stosowaniu indyjskiego specyfiku, triphali, który reguluje system trawienny i wspomaga wydalanie toksyn. W odzyskiwaniu równowagi pomaga również 20 minutowy codzienny spacer oraz masaż przed prysznicem lub kąpielą. Nie należy także zapominać o regularnym kładzeniu się spać.
W diecie należy uwzględnić produkty wodniste, by zredukować cechę vaty jaką jest suchość oraz spożywać cieple lub gorące potrawy, by ogrzać zimną naturę vaty.
Nie wolno pozbywać się tłuszczu- przy gotowaniu używać oliwy z oliwek, prawdziwego masła, unikać suchych przekąsek, zminimalizować ilość surowego jedzenia.
Jeść więcej słodkiego, słonego i kwaśnego, mniej gorzkiego, cierpkiego i ostrego.
Odpowiednie warzywa dla Vaty to: marchewki, szparagi, buraki, oliwki, rzodkiewki, pory, dynie, słodkie ziemniaki, szpinak, cukinia. Natomiast wymaga się ograniczenia mrożonych warzyw, także groszku, brukselki, brokułów, kalafiora, kapusty, ogórka, kukurydzy, selera, salaty, grzybów i ziemniaków. Dla vaty wskazane jest spożywanie w większej ilości bananów, brzoskwiń, czereśni, świeżych fig, nektarynek, cytrusów, mango, papai, winogron, jagód, ananasów, śliwek, awokado. Ograniczyć można suszone owoce, jabłka, gruszki, melony, borówki, granaty.
Zbawiennie na vatę wpłyną produkty owsiane, pszeniczne, ryż Basmati, makarony. Wręcz przeciwnie żyto, gryka, jęczmień, dmuchany ryż, proso.
Zimne napoje nie pomogą w odzyskiwaniu równowagi, podobnie jak kawa, herbata i alkohol. Dobrym wyborem będą natomiast soki warzywne i owocowe bez lodu, cieple napoje jak herbata, ale ziołowa czy podgrzane mleko. Kurkuma, kminek, suszony ryż, czarny pieprz, bazylia, cynamon, kolendra, czosnek to przyprawy stworzone dla rozstrojonej vaty, przeciwnie pietruszka i kozieradka.
PITTA
Ten typ psychofizyczny to połączenie ognia i wody, dlatego pittę symbolizuje gorąco i ostrość. Tak jak Vata odpowiada za wszelki ruch w organizmie, tak pitta wiąże się z trawieniem i metabolizmem oraz kontrolę temperatury ciała. Pitta dominuje u osób dobrze zbudowanych, umięśnionych, o jasnej cerze, prostych i cienkich włosach, unikających upałów, cieszących się szybką przemianą materii , dobrym trawieniem, spokojnym snem. Bystrość, pewność siebie, zdolność koncentracji, cechy przywódcze, chęć rywalizacji to cechy charakterystyczne typu psychofizycznego, gdzie dominuje pitta.
Osoby z takim rozmieszczeniem energii w organizmie miewają napady złego humoru, złości, zniecierpliwienia. Agresja pojawia się często w sytuacjach stresowych. Z natury odczuwają silne pragnienia- seksualne, także apetyt.
Problemy zdrowotne z jakimi borykają się osoby z dominującą pitta to stany zapalne skóry, trądzik, czyraki, rak skóry, wrzody, zgaga, nadkwasota, uczucie gorąca w żołądku i jelitach, przekrwione i piekące oczy, anemia, żółtaczka. Brak równowagi u pitty spowodowany jest przepracowaniem, zmęczeniem, stresem i przegrzaniem. W wyniku zaburzeń odczuwa się negatywne emocje, jak uczucia nienawiści, zazdrości, wrogości, nietolerancji. Alkohol i papierosy są czynnikami wzmagającymi rozchwianie wewnętrzne pitty.
W diecie osób z przeważającą doszą pitta powinno się znaleźć wiele posiłków chłodnych, soczystych i słodkich. Słoną, kwaśną i pikantną żywność należy ograniczyć, podobnie jak niektóre warzywa: buraki, marchewkę, chili, oliwki, cebulę, rzodkiewkę, ogórki piklowane, pomidory i szpinak. W zamian na talerzu mile widziane będą szparagi, brokuły, brukselka, kapusta, kalafior, seler, ogórek, salata, grzyby, groszek, ziemniaki, cukinia. Jablka, banany, winogrona, liczi, mango, melony, orzechy kokosowe granaty na pewno muszą być spożywane w większej ilości niż brzoskwinie, jagody, czereśnie, cytrusy, papaja, nektarynki, ananasy.
Żyto, gryka i kukurydza nie pomogą odzyskać równowagi pitta tak jak ryż, pszenica, jęczmień. Z listy przetworów mlecznych należy wyrzucić śmietanę, jogurt, lody, twardy ser. Doskonałym dodatkiem do potraw dla pitty będą przyprawy takie jak kolendra, kminek, kurkuma, koper i kardamon.
KAPHA
To energia wody i ziemi. Osoby z dominującą doszą kapha cierpią zazwyczaj na nadwagę, łatwo im nabyć parę zbędnych kilogramów. Ten typ psychofizyczny charakteryzowany jest przez ciężkość, zimno, tłustość, słodycz. Kapha odpowiada za silę organizmu, jego wytrzymałość i odporność, rządzi budową fizyczną ciała człowieka.
Przewodnia rola doszy kapha determinuje wyrozumiałość, spokój, powolność, współczucie, niezawodność. Osoby kapha są godne zaufania, wierne, łagodne i delikatne. Nie wpadają w gniew, poszukują harmonii w swoim otoczeniu, działają powoli, choć mają dużo energii, mówią wolno i tak też się uczą, nie zapominają. Nie lubią zimna i deszczu.
Dotykają ich często takie choroby jak przeziębienia, niestrawności, zatokowe bóle glowy, astma, katar sienny, alergie, arterioskleroza. Jako iż kapha cechuje ospałość, dla przeciwwagi potrzebna jest stymulacja i bardzo dużo ruchu.
Dieta kaphy powinna opierać się na suchych, lekkich, dobrze przyprawionych, ciepłych potrawach, a nie na ciężkich, zimnych, słodkich i wodnistych. Szparagi, buraki, brokuły, kapusta, marchewki, seler, groszek, sałata, rzodkiewka, cukinia i szpinak to idealny zestaw warzywny dla tego typu energetycznego. Wręcz przeciwnie awokado, kalafior, kukurydza, ogórek, grzyby, ziemniaki i dynia. Banany, cytrusy, figi, kokosy, winogrona, mango, melony, ananasy, śliwki, truskawki mogą być śmiało omijane przez kaphę. W zamian ajurweda poleca zwiększenie spożycia jabłek, moreli, gruszek, borówek, wiśni, brzoskwiń, jagód. Aprobuje się także wszystkie możliwe zioła i przyprawy w diecie dla kaphy. Jedynie sól nie jest mile widziana.
Oprócz chudego mleka i mleka koziego, wszystkie inne produkty nabiałowe nie pomagają w odzyskiwaniu równowagi kapha. Podobnie jak w przypadku vata, zimne napoje, z dodatkiem lodu, kawa, herbata i alkohol, powinny zostać ograniczone do minimum na rzecz herbat ziołowych, ciepłych napojów i soków owocowych oraz warzywnych.
Należy pamiętać, że nikt z nas nie jest czystym typem vata bądź kapha czy pitta. Nasz typ psychofizyczny to mieszanka dwóch typów idealnych zaprezentowanych powyżej. Żeby dokładnie wiedzieć do jakiego typu doszy należysz trzeba przejść test.
TEST DOSHA
Na każde zawarte w teście pytanie odpowiedz okreslając jak bardzo dotyczy Cię zawarta w pytaniu sytuacja. Odpowiedzi w skali punktowej od 1 do 6, gdzie:
1 lub 2 – Nie dotyczy
3 lub 4 – Dotyczy czasami
5 lub 6 – Dotyczy przeważnie
Po wypełnieniu wszystkich odpowiedzi zsumuj liczbę punktów uzyskanej dla każdej z Dosh.
Interpretacja wyników opisana jest niżej.
1.Pobierz i drukuj test dla Vata:
2. Pobierz i drukuj test dla Pitta:
3. Pobierz i drukuj test dla Kapha:
Jak interpretować wyniki
Określenie twojego typu ciała.
Chociaż istnieją tylko trzy doshę, Ajurweda łączy je na dziewięć różnych sposobów, określając dziesięć możliwych typów ciała.
Typy z pojedynczą doshą.
Jeśli punktacja jednej doshy wyraźnie przeważa nad innymi, jesteś typem z pojedynczą doshą. Najwyraźniejsza jest punktacja gdy jedna z doshy ma podwójną wartość (na przykład Vata = 90, Pitta = 45, Kapha = 35), lecz mniejsze różnice także się liczą. Prawdziwy typ z pojedynczą doshą określa bardzo wyraźne cechy Vata, Pitta lub Kapha. Dosha o następującej w kolejności punktacji ma na twoje naturalne skłonności także wpływ, ale w mniejszym stopniu.
ZOBACZ WYNIKI TESTU:
Twój typ według Ajurwedy to VATA
Twój typ według Ajurwedy to PITTA
Twój typ według Ajurwedy to KAPHA
Typy z podwójną doshą.
Jeśli żadna z doshy wyraźnie nie dominuje jesteś typem z podwójna doshą. Oznacza to, że masz cechy dwóch wiodących doshy – równolegle lub naprzemiennie. Wyższa dominuje, lecz obie się liczą. Większość ludzi to typ z podwójną doshą.
U niektórych pierwsza dosha jest bardzo silna, na przykład Vata = 70, Pitta = 90, Kapha = 46, co mogłoby być zakwalifikowane jako pojedyncza Pitta, gdyby dosha Vata nie miała tak wysokiej punktacji. W innych przypadkach, gdy różnica jest mniejsza, pierwsza dosha dominuje, lecz następna jest niemal równa.
Twoja punktacja mogłaby wyglądać tak: Vata = 85, Pitta = 80, Kapha = 40, co daje typ Vata-Pitta mimo że obie doshe są prawie równe.
Niektóre osoby mają punktację, w których jedna dosha jest wyraźnie wyższa, a dwie pozostałe niemal równe (Vata = 69, Pitta = 86, Kapha = 69). Są to jednak typy z podwójną Doshą.
ZOBACZ WYNIKI TESTU:
Twój typ według Ajurwedy to Vata-Pitta lub Pitta-Vata
Twój typ według Ajurwedy to Pitta-Kapha lub Kapha-Pitta
Twój typ według Ajurwedy to Kapha-Vata lub Vata-Kapha
Jeśli twoja punktacja jest prawie równa na przykład Vata = 88, Pitta = 75, Kapha = 82 jesteś typem z potrójną doshą. Są to jednak rzadkie przypadki.
Czytać jeszcze Żywioły i Dosze